ANTÍFONA DE ENTRADA
Consultar folha de antífonas e orações diárias.
SAUDAÇÃO
Reunido o povo, o sacerdote encaminha-se para o altar enquanto se executa o Cântico de Entrada ou se lê a Antífona de Entrada. O sacerdote faz reverência ao altar, beija-o e, se convier, incensa-o e vai para o lugar onde presidirá à Liturgia da Palavra.
Terminado o Cântico de Entrada, todos, de pé, se benzem juntamente com o sacerdote, que diz:
In nómine Patris, et Fílii, et Spíritus Sancti.
R. Amen.
Grátia Dómini nostri Iesu Christi, et cáritas Dei,
et communicátio Sancti Spíritus sit cum ómnibus vobis.
R. Et cum spíritu tuo.
ATO PENITENCIAL
O sacerdote exorta os fiéis ao recolhimento, e convida-os ao arrependimento dizendo:
Fratres, agnoscámus peccáta nostra, ut apti simus ad sacra mystéria celebránda.
Faz-se uma pausa de silêncio. Depois, o sacerdote e o povo prosseguem:
Confíteor Deo omnipoténti et vobis, fratres,
quia peccávi nimis cogitatióne, verbo, ópere et omissióne:
Batendo todos com a mão no peito ao confessar a culpa, continuam:
mea culpa, mea culpa, mea máxima culpa. Ideo precor beátam Maríam semper Vírginem, omnes Angelos et Sanctos, et vos, fratres, oráre pro me ad Dóminum Deum nostrum.
Depois, o sacerdote invoca o perdão de Deus:
Misereátur nostri omnípotens Deus et, dimíssis pecátis nostris, perdúcat nos ad vitam ætérnam.
R. Amen.
KÝRIE
V. Kýrie, eléison.
R. Kýrie, eléison.
V. Christe, eléison.
R. Christe, eléison.
V. Kýrie, eléison.
R. Kýrie, eléison.
ORAÇÃO DA COLETA
O sacerdote convida o povo à oração:
Orémus.
Concéde nos fámulos tuos, quæsumus, Dómine Deus, perpetua mentis et corporis sanitáte gaudére: et, gloriosa beátæ Maríæ semper Vírginis intercessióne, a præsénti liberári tristitia, et æterna perfrui lætítia. Per Christum Dóminum nostrum.
R. Amen.
Todos se recolhem durante alguns momentos em oração silenciosa. Depois, o sacerdote recita a Oração Colecta do dia. Consultar folha de antífonas e orações diárias.
PRIMEIRA LEITURA
Um leitor sobe ao ambão para proclamar a Primeira Leitura. O povo senta-se para escutar a leitura.
Iubila et laetare, filia Sion, quia ecce ego venio et habitabo in medio tui, ait Dominus. Et applicabuntur gentes multae ad Dóminum in die illa et erunt ei in populum. Et habitabo in medio tui, et scies quia Dominus exercituum misit me ad te. Et possidebit Dominus Iudam partem suam super terram sanctam et eliget adhuc Ierusalem. Sileat omnis caro a facie Domini, quia consurrexit de habitáculo sancto suo.
O leitor conclui dizendo:
Verbum Dómini.
R. Deo grátias.
SALMO RESPONSORIAL
Terminada a leitura, um cantor ou um leitor canta ou lê o Salmo; a assembléia participa com o refrão.
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Magnificat anima mea Dominum,
et exsultavit spiritus meus in Deo salvatore meo.
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Quia respexit humilitatem ancillae suae.
Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes,
quia fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Et misericordia eius in progenies et progenies timentibus eum.
Fecit potentiam in brachio suo, dispersit superbos mente cordis sui.
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Deposuit potentes de sede exaltavit humiles;
5esurientes implevit bonis divites dimisit inanes.
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
Suscepit Israel puerum suum, recordatus misericordiae,
sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini eius in sæcula.
Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius!
LEITURA DO EVANGELHO
A proclamação do Evangelho constitui o ponto culminante da Liturgia da Palavra. Por isso, os fiéis põem-se de pé para aclamar Cristo que está para falar. Esta aclamação consiste no Allelúia ou outro cântico previsto pelas rubricas e adequado ao tempo litúrgico, seguido de um texto brevíssimo e depois de novo do Allelúia ou do outro cântico utilizado. Depois, o sacerdote inclinado ante o altar diz com voz submissa:
Munda cor meum ac lábia mea, omnípotens Deus, ut sanctum Evangélium tuum digne váleam nuntiáre.
De seguida, o sacerdote dirige-se para o ambão e diz:
Dóminus vobíscum.
R. Et cum spíritu tuo.
Léctio sancti Evangélii secúndum Matthæum.
O sacerdote faz o sinal da Cruz sobre o livro e sobre si mesmo. Também os fiéis fazem o sinal da Cruz na fronte, na boca e no peito, aclamando:
R. Glória tibi, Dómine.
Depois prossegue com a proclamação do Evangelho:
Depois de proclamado o Evangelho:
Verbum Dómini.
R. Laus tibi, Christe.
De seguida o sacerdote beija o livro e diz em voz baixa:
Per evangélica dicta deleántur nostra delícta.
O povo senta-se para ouvir a Homilia, que é obrigatória em todos os Domingos e festas de preceito. Depois da Homilia é oportuno dedicar algum tempo à reflexão pessoal em silêncio.
De seguida, faz-se a Oração Universal ou Oração dos Fiéis, na qual o povo, exercendo a sua função sacerdotal, ora por todas as necessidades da Igreja e do mundo, pela salvação de todos os homens, por necessidades particulares e pelas intenções da Igreja local.
PREPARAÇÃO DOS DONS
O povo senta-se e nesta altura tem início o Cântico do Ofertório, se for oportuno. O ajudante coloca os vasos sagrados e as espécies sacramentais sobre o altar. Os fiéis manifestam a sua oblação, porventura oferecendo o Pão e o Vinho para a celebração eucarística ou outras oferendas para culto e necessidades da Comunidade local.
O sacerdote,junto ao altar, toma a patena com o pão e sustentando-a um pouco elevada sobre o altar, diz em voz baixa (se não houver Cântico, pode dizer-se em voz alta):
Benedíctus es, Dómine, Deus univérsi, quia de tua largitáte accépimus panem, quem tibi offérimus, fructum terræ et óperis mánuum hóminum: ex quo nobis fiet panis vitæ.
R. Benedíctus Deus in saécula.
O sacerdote verte o vinho e um pouco de água no cálice, dizendo em voz baixa:
Per huius aquæ et vini mystérium eius efficiámur divinitátis consórtes,
qui humanitátis nostræ fíeri dignátus est particeps.
Depois, o sacerdote toma o cálice e, mantendo-o um pouco elevado sobre o altar diz em voz baixa (ou em voz alta, se não houver Cântico):
Benedíctus es, Dómine, Deus univérsi, quia de tua largitáte accépimus vinum, quod tibi offérimus, fructum vitis et óperis mánuum hóminum, ex quo nobis fiet potus spiritális.
R. Benedíctus Deus in saécula.
Depois, o sacerdote, profundamente inclinado diante do altar, diz em silêncio:
In spíritu humilitátis et in ánimo contríto suscipiámur a te, Dómine;
et sic fiat sacrifícium nostrum in conspéctu tuo hódie, ut pláceat tibi, Dómine Deus.
O sacerdote, em pé ao lado do altar, lava as mãos, dizendo em silêncio:
Lava me, Dómine, ab iniquitáte mea, et a peccáto meo munda me.
Levantado-se o povo, o sacerdote diz:
Oráte, fratres: ut meum ac vestrum sacrifícium acceptábile fiat apud Deum Patrem omnipoténtem.
R. Suscípiat Dóminus sacrifícium de mánibus tuis ad laudem et glóriam nóminis sui, ad utilitátem quoque nostram totiúsque Ecclésiæ suæ sanctæ.
ORAÇÃO SOBRE AS OBLATAS
R. Amen.
PREFÁCIO
O Prefácio constitui a primeira parte da Oração Eucarística e inicia-se com um diálogo solene: o sacerdote convida o povo a levantar o coração para o Senhor em louvor e ação de graças, e associa-o a si na oração que ele, em nome de toda a comunidade, dirige ao Pai por meio de Jesus Cristo:
V. Dóminus vobíscum.
R. Et cum spíritu tuo.
V. Sursum corda.
R. Habémus ad Dóminum.
V. Grátias agámus Dómino Deo nostro.
R. Dignum et iustum est.
SANTO
No fim do Prefácio, juntamente com o povo, o sacerdote conclui, cantando ou dizendo em voz clara:
Sanctus, Sanctus, Sanctus Dóminus Deus Sábaoth. Pleni sunt cæli et terra glória tua. Hosánna in excélsis. Benedíctus qui venit in nómine Dómini. Hosánna in excélsis.
ORAÇÃO EUCARÍSTICA III
Ipse enim in qua nocte tradebátur accépit panem et tibi grátias agens benedíxit, fregit, dedítque discípulis suis.
Símili modo, postquam cenátum est, accípiens cálicem, et tibi grátias agens benedíxit, dedítque discípulis suis.
O sacerdote toma o cálice e a patena com a hóstia e, elevando-os, diz:
Vere Sanctus es, Dómine, et mérito te laudat omnis a te cóndita creatúra, quia per Fílium tuum, Dóminum nostrum Iesum Christum, Spíritus Sancti operánte virtúte, vivíficas et sanctíficas univérsa, et pópulum tibi congregáre non désinis, ut a solis ortu usque ad occásum oblátio munda offerátur nómini tuo.
O sacerdote estende as mãos sobre as oblatas, e prossegue dizendo:
Súpplices ergo te, Dómine, deprecámur, ut hæc múnera, quæ tibi sacránda detúlimus, eódem Spíritu sanctificáre dignéris, ut Corpus et + Sanguis fiant Fílii tui Dómini nostri Iesu Christi, cuius mandáto hæc mystéria celebrámus.
Nas fórmulas que se seguem, as palavras do Senhor devem pronunciar-se clara e distintamente, como o requer a sua natureza. O sacerdote toma a hóstia em suas mãos e inclinado ao altar, diz:
Ipse enim in qua nocte tradebátur accépit panem et tibi grátias agens benedíxit, fregit, dedítque discípulis suis.
O sacerdote mostra ao povo a hóstia consagrada, coloca-a sobre a patena e genuflecta em adoração. O sacerdote toma o cálice em suas mãos e inclinado ao altar, diz:
Símili modo, postquam cenátum est, accípiens cálicem, et tibi grátias agens benedíxit, dedítque discípulis suis.
O sacerdote mostra ao povo o cálice, coloca-o sobre o corporal e genuflecte em adoração. Depois continua:
Mystérium fídei.
R. Mortem tuam annuntiámus, Dómine, et tuam resurrectiónem confitémur, donec vénias.
Mémores ígitur, Dómine, eiúsdem Fílii tui salutíferæ passiónis necnon mirábilis resurrectiónis et ascensiónis in cælum, sed et præstolántes álterum eius advéntum, offérimus tibi, grátias referéntes, hoc sacrifícium vivum et sanctum.
Cc: Réspice, quǽsumus, in oblatiónem Ecclésiæ tuæ et, agnóscens Hóstiam, cuius voluísti immolatióne placári, concéde, ut qui Córpore et Sánguine Fílii tui refícimur, Spíritu eius Sancto repléti, unum corpus et unus spíritus inveniámur in Christo.
Cc: Ipse nos tibi perfíciat munus ætérnum, ut cum eléctis tuis hereditátem cónsequi valeámus, in primis cum beatíssima Vírgine, Dei Genetríce, María, cum beátis Apóstolis tuis et gloriósis Martýribus et ómnibus Sanctis, quorum intercessióne perpétuo apud te confídimus adiuvári.
Cc: Hæc Hóstia nostræ reconciliatiónis profíciat, quaésumus, Dómine, ad totíus mundi pacem atque salútem. Ecclésiam tuam, peregrinántem in terra, in fide et caritáte firmáre dignéris cum fámulo tuo Papa nostro Ioannes Pauli, cum episcopáli órdine et univérso clero et omni pópulo acquisitiónis tuæ.
Cc: Votis huius famíliæ, quam tibi astáre voluísti, adésto propítius. Omnes fílios tuos ubíque dispérsos tibi, clemens Pater, miserátus coniúnge.
Cc: Fratres nostros defúnctos et omnes qui, tibi placéntes, ex hoc saéculo transiérunt, in regnum tuum benígnus admítte, ubi fore sperámus, ut simul glória tua perénniter satiémur, per Christum Dóminum nostrum, per quem mundo bona cuncta largíris.
Sed et fratres nostros defúnctos, et omnes qui, tibi placéntes, ex hoc sséculo transiérunt, in regnum tuum benígnus admítte, ubi fore sperámus, ut simul glória tua perénniter satiémur, quando omnem lácrimam abstérges ab óculis nostris, quia te, sícuti es, Deum nostrum vidéntes, tibi símiles érimus cuncta per saécula, et te sine fine laudábimus, per Christum Dóminum nostrum, per quem mundo bona cuncta largíris.
O sacerdote toma o cálice e a patena com a hóstia e, elevando-os, diz:
Per ipsum, et cum ipso, et in ipso, est tibi Deo Patri omnipoténti, in unitáte Spíritus Sancti, omnis honor et glória per ómnia saécula sæculórum.
R. Amen.
PAI NOSSO
A celebração eucarística termina na participação comum no banquete pascal em que Cristo, imolado e ressuscitado, nos convida a alimentar-nos com o seu Corpo e com o seu Sangue derramado na Cruz.
Mas para nos podermos alimentar na mesa eucarística é indispensável estar em harmonia com a Vontade do Pai e em verdadeira paz com os irmãos. Para isto tende a recitação comunitária do Pai Nosso, para a qual o sacerdote convida agora o fiéis.
Præcéptis salutáribus móniti, et divína institutióne formáti, audémus dícere:
Pater Noster, qui es in cælis: sanctificétur nomen tuum; advéniat regnum tuum; fiat volúntas tua, sicut in cælo, et in terra. Panem nostrum cotidiánum da nobis hódie; et dimítte nobis débita nostra, sicut et nos dimíttimus debitóribus nostris; et ne nos indúcas in tentatiónem; sed líbera nos a malo.
Líbera nos, quaésumus, Dómine, ab ómnibus malis, da propítius pacem in diébus nostris, ut, ope misericórdiæ tuæ adiúti, et a peccáto simus semper líberi et ab omni perturbatióne secúri: exspectántes beátam spem et advéntum Salvatóris nostri Iesu Christi.
R. Quia tuum est regnum, et potéstas, et glória in saécula.
Dómine Iesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis: Pacem relínquo vobis, pacem meam do vobis: ne respícias peccáta nostra, sed fidem Ecclésiæ tuæ; eámque secúndum voluntátem tuam pacificáre et coadunáre dignéris. Qui vivis et regnas in saécula sæculórum.
R. Amen.
Pax Dómini sit semper vobíscum.
R. Et cum spíritu tuo.
De seguida, de acordo com a oportunidade, o sacerdote acrescenta:
Offérte vobis pacem.
E todos, de acordo com os costumes do lugar, se saúdam em sinal de paz, comunhão e caridade; o sacerdote saúda o diácono ou o ministro. Em seguida, toma a hóstia, parte-a sobre a patena, e lança uma partícula no cálice dizendo em silêncio:
Hæc commíxtio Córporis et Sánguinis Dómini nostri Iesu Christi fiat accipiéntibus nobis in vitam ætérnam.
Entretanto, canta-se ou diz-se:
Agnus Dei, qui tollis peccáta mundi: miserére nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccáta mundi: miserére nobis.
Agnus Dei, qui tollis peccáta mundi: dona nobis pacem.
Enquanto durar a fracção do pão, estas invocações podem repetir-se, desde que a última termine com dai-nos a paz. O sacerdote diz em silêncio:
Dómine Iesu Christe, Fili Dei vivi, qui ex voluntáte Patris, cooperánte Spíritu Sancto, per mortem tuam mundum vivificásti: líbera me per hoc sacrosánctum Corpus et Sánguinem tuum ab ómnibus iniquitátibus meis et univérsis malis: et fac me tuis semper inhærére mandátis, et a te numquam separári permíttas.
COMUNHÃO
O sacerdote genuflecta, toma a hóstia, levanta-a um pouco sobre a patena ou sobre o cálice e, voltado para o povo, diz em voz alta:
Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccáta mundi. Beáti qui ad cenam Agni vocáti sunt.
R. Dómine, non sum dignus, ut intres sub téctum meum, sed tantum dic verbo, et sanábitur ánima mea.
O sacerdote comunga reverentemente sob as duas espécies sacramentais, dizendo em silêncio:
Corpus Christi custódiat me in vitam ætérnam.
Sanguis Christi custódiat me in vitam ætérnam.
Depois, toma a patena ou a píxide e aproxima-se das pessoas da assembleia que comungam.
Corpus Christi.
R. Amen.
ANTÍFONA DA COMUNHÃO
Durante a distribuição do Corpo de Cristo pode cantar-se um cântico apropriado ou recitar-se a antífona prevista, que consta na folha de antífonas e orações diárias.
ORAÇÃO PÓS-COMUNHÃO
Durante a purificação da patena e do cálice, o sacerdote diz em silêncio:
Quod ore súmpsimus, Dómine, pura mente capiámus, et de múnere temporáli fiat nobis
remédium sempitérnum.
Se for oportuno, guarda-se algum tempo de silêncio sagrado, ou canta-se um cântico de louvor. Em seguida, de pé, na sede ou junto do altar, o sacerdote diz:
Orémus.
R. Amen.
E todos se levantam e, juntamente com o sacerdote, oram em silêncio por uns momentos. Depois, o sacerdote recita a Oração depois da Comunhão. Conferir a oração na folha de antífonas e orações diárias.
BENÇÃO FINAL
O sacerdote voltado para o povo diz:
Dóminus vobíscum.
R. Et cum spíritu tuo.
Benedícat vos omnípotens Deus, Pater, + et Fílius, + et Spíritus Sanctus. +
R. Amen.
Ite, missa est.
R. Deo grátias.
Em seguida, o sacerdote beija o altar, como no princípio, em sinal de veneração e feita a devida reverência, retira-se com os ministros.